Massale vogelsterfte door vogelgriep

Vogelgriep treft kraanvogels en pluimveehouders

De besmettelijke vogelgriepvariant H5N1 veroorzaakt dit najaar duizenden dode kraanvogels in Duitsland en langs de West-Europese trekroute. Deskundigen schatten dat het aantal slachtoffers kan oplopen tot tienduizenden vogels. De ziekte verspreidt zich razendsnel via water en uitwerpselen, vooral op drukbezochte rustplaatsen waar kraanvogels dicht bij elkaar verblijven.

Advies aan het publiek

Wandelaars en natuurliefhebbers wordt dringend aangeraden rustgebieden te vermijden en dode vogels niet aan te raken. Meldingen kunnen worden doorgegeven aan de terreinbeheerder of Dierenambulance, zodat verdere verspreiding wordt voorkomen. Het virus kan wekenlang overleven in water, en vormt daardoor een risico voor andere vogelsoorten.

De recente golf van vogelgriep (HPAI H5N1) beperkt zich niet tot Nederland, maar treft vrijwel heel Europa. Volgens de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) zijn er de afgelopen maanden opnieuw talrijke besmettingen vastgesteld bij wilde vogels en pluimvee in verschillende lidstaten, waaronder Duitsland, Frankrijk, Spanje en Italië.

Ook zeevogels langs de Europese kustlijnen worden getroffen. Hoewel de meeste besmettingen onder wilde en gehouden vogels plaatsvinden, blijft het risico voor de mens laag, aldus de EFSA.

Impact op pluimveesector

Volgens de Nederlandse Vakbond voor Pluimveehouders (NVP) is de sector alert en wordt er snel gehandeld bij vermoedens van besmetting. Gezonde bedrijven mogen hun eieren blijven verkopen, mits ze vrij zijn van vogelgriep. De GGD benadrukt dat besmetting van mensen zeer zeldzaam is en alleen kan optreden bij intensief contact met zieke dieren.

Internationale samenwerking

In Duitsland verloopt de afhandeling van besmettingen trager dan in Nederland. De NVP pleit daarom voor snellere diagnose en betere samenwerking tussen Duitse en Nederlandse autoriteiten, vooral in grensregio’s waar het virus zich gemakkelijk verspreidt.

Preventie van vogelgriep begint bij goede hygiëne en beschermende maatregelen. Vermijd direct contact met wilde of dode vogels en scherm pluimvee en watervogels goed af van wilde dieren. Reinig en desinfecteer regelmatig schoeisel, voertuigen en materialen die in contact komen met dieren of hun omgeving.

Bij werkzaamheden in risicogebieden is het belangrijk de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) te dragen, zoals:

• Lichaamsbescherming (wegwerpoveralls of vloeistofafstotende overalls)
• Voetbescherming (rubberlaarzen in combinatie met overschoenen)
• Handbescherming (hygiënische virusbestendige nitril handschoenen)
• Ademhalingsbescherming (FFP2- of FFP3-masker)
• Gelaatsbescherming
• Haarnetjes (voor eenmalig gebruik)

Deze persoonlijke beschermingsmiddelen kunnen voorkomen dat besmet materiaal wordt overgedragen via kleding, huid of ademhaling en verminderen het risico op verdere verspreiding van het H5N1-virus aanzienlijk.

Landelijk Platform Vogelgriep

Daarnaast heeft de Rijksoverheid het Landelijk Platform Vogelgriep opgericht. In dit platform werken terreinbeheerders, dierenhulporganisaties, veiligheidsregio’s, de NVWA en andere betrokkenen samen. Het doel is om actuele informatie en richtlijnen te delen, landelijke protocollen, zoals de hygiëneprotocol bezoekers pluimveebedrijven, te ontwikkelen en praktische oplossingen te bieden voor professionals die met vogelgriep te maken krijgen.

Griepvaccinatie voor risicogroepen

De overheid adviseert mensen die beroepsmatig in contact komen met besmette of wilde dieren om een griepprik te nemen. Deze vaccinatie verkleint de kans dat het vogelgriepvirus zich vermengt met het menselijke griepvirus.

Medewerkers van dierenhulporganisaties, dierenambulances en wildopvangcentra kunnen de griepprik momenteel zelf laten zetten. De overheid werkt aan een regeling om deze prik vanaf 2026 gratis via de GGD beschikbaar te stellen.

Monitoring en gezondheidsadvies

De arbodienst monitort medewerkers die betrokken zijn bij ruimingen van pluimveebedrijven of contact hebben gehad met besmette dieren. Wie binnen tien dagen na dit contact griepverschijnselen ontwikkelt, wordt geadviseerd direct contact op te nemen met de huisarts of GGD en te melden dat er mogelijk contact is geweest met besmette dieren.

Samenwerken aan preventie

De huidige uitbraak van H5N1 benadrukt het belang van hygiëne, persoonlijke beschermingsmiddelen en samenwerking tussen overheid, sector en hulporganisaties. Met de juiste PBM, goede monitoring en hygiënemaatregelen kan de verspreiding van het virus effectief worden beperkt.

Wanneer pluimvee of kippen zijn geruimd, is een grondige reiniging en ontsmetting van stallen en dierlocaties essentieel om herbesmetting te voorkomen. Safety Products levert hiervoor de juiste PBM, waaronder chemisch bestendige en waterdichte spuitkleding, werklaarzen en handbescherming met hoge chemische resistentie.

Deze persoonlijke beschermingsmiddelen zorgen ervoor dat schoonmaakwerkzaamheden veilig en hygiënisch kunnen worden uitgevoerd, ook bij gebruik van krachtige reinigings- of desinfectiemiddelen.